Και ναι, μπορούμε να κατατάξουμε τις πίτες στα αρτοσκευάσματα, διότι, σχεδόν όλες, έχουν στις βασικές τους πρώτες ύλες το αλεύρι.
Και ναι, είναι πολλές και πανάρχαιες.
Λαχανόπιτες με κάθε λογής άγρια λάχανα, που έρχονται σε μας από τα πανάρχαια χρόνια - "φτενές" και λαχταριστές, απλώνονταν στο χαλκωματένιο σινί, το μεγάλο ρηχό στρογγυλό ταψί, και ψήνονταν στο φούρνο ή στη γάστρα, αφού πρώτα σκέπαζαν το σινί με σιδερένιο θολωτό καπάκι, πάνω στην στιβαρή πυροστιά, που κάτω της έκαιγαν χωνεμένα κάρβουνα, και αργότερα, πολύ αργότερα, όταν καταργήθηκαν οι γάστρες, στις ξυλόσομπες/ στις περίφημες μασίνες.
-. μπαμπανέτσα,
-. μαμαλίγκα,
-. μπλατσάρα, και οι τρεις λαχανόπιτες με μπομπότα χυλό
-. ζυμαρόπιτα
Λαχανόπιτες με κάθε λογής άγρια λάχανα, που έρχονται σε μας από τα πανάρχαια χρόνια - "φτενές" και λαχταριστές, απλώνονταν στο χαλκωματένιο σινί, το μεγάλο ρηχό στρογγυλό ταψί, και ψήνονταν στο φούρνο ή στη γάστρα, αφού πρώτα σκέπαζαν το σινί με σιδερένιο θολωτό καπάκι, πάνω στην στιβαρή πυροστιά, που κάτω της έκαιγαν χωνεμένα κάρβουνα, και αργότερα, πολύ αργότερα, όταν καταργήθηκαν οι γάστρες, στις ξυλόσομπες/ στις περίφημες μασίνες.
-. μπαμπανέτσα,
-. μαμαλίγκα,
-. μπλατσάρα, και οι τρεις λαχανόπιτες με μπομπότα χυλό
-. ζυμαρόπιτα
-. κασόπιτα
-. μυτζιθρόπιτα
-. τσιτσανόπιτα*, ή "πίτες γυμνές", πίτες φτιαγμένες με το "τίποτα", λίγο αλεύρι, λίγο αλάτι,
ένα δυό αυγά,
λίγη φέτα ή μυτζήθρα
λάδι, - όπως κάπου, κάποτε μου είχε πει μια εκατόχρονη αρχόντισα βουνίσια - πίτες που γεννήθηκαν λες από τον ίδιο τον πυρήνα της ανάγκης, από τη χρεία να "φτουρήσει" το λίγο, να αβγατίσει το ελάχιστο, όπως κάπου είχε πει, σε χρόνους περασμένους, η έφη βουτσινά
Πίτες και ήταν φαΐ,
ήταν προσφάι,
ήταν γιορτή,
ήταν η τέχνη, η ευρηματικότητα των γυναικών μιας αλλοτινής εποχής, κάθε φορά που ήθελαν να ταΐσουν δικούς και ξένους και δεν είχαν "τίποτα", που όμως, χωρίς να το ξέρουν, είχαν τα πάντα.
-. τυρόπιτες παντός είδους, "φτενές",
"παχιές",
"γυμνές",
με αλεύρι στάρινο,
με καλαμποκάλευρο,
με τυρί φέτα,
με μαλακό ανάλατο και φρεσκοπηγμένο τυρί,
με τυρόγαλο,,
με ξινόγαλο,
με αυγά,
με χωρίς αυγά,
με τραχανά,
με πληγούρι,
με φύλλα,
χωρίς φύλλα,
με χυλό,
με γάλα,
με χωρίς γάλα,
με γιαούρτη,
με βούτυρο ή
με ελαιόλαδο
-. κολοκυθόπιτες
-. μανιταρόπιτες
-. μελιτζανόπιτες
-. τσουκνιδόπιτες
ένα δυό αυγά,
λίγη φέτα ή μυτζήθρα
λάδι, - όπως κάπου, κάποτε μου είχε πει μια εκατόχρονη αρχόντισα βουνίσια - πίτες που γεννήθηκαν λες από τον ίδιο τον πυρήνα της ανάγκης, από τη χρεία να "φτουρήσει" το λίγο, να αβγατίσει το ελάχιστο, όπως κάπου είχε πει, σε χρόνους περασμένους, η έφη βουτσινά
Πίτες και ήταν φαΐ,
ήταν προσφάι,
ήταν γιορτή,
ήταν η τέχνη, η ευρηματικότητα των γυναικών μιας αλλοτινής εποχής, κάθε φορά που ήθελαν να ταΐσουν δικούς και ξένους και δεν είχαν "τίποτα", που όμως, χωρίς να το ξέρουν, είχαν τα πάντα.
-. τυρόπιτες παντός είδους, "φτενές",
"παχιές",
"γυμνές",
με αλεύρι στάρινο,
με καλαμποκάλευρο,
με τυρί φέτα,
με μαλακό ανάλατο και φρεσκοπηγμένο τυρί,
με τυρόγαλο,,
με ξινόγαλο,
με αυγά,
με χωρίς αυγά,
με τραχανά,
με πληγούρι,
με φύλλα,
χωρίς φύλλα,
με χυλό,
με γάλα,
με χωρίς γάλα,
με γιαούρτη,
με βούτυρο ή
με ελαιόλαδο
-. κολοκυθόπιτες
-. μανιταρόπιτες
-. μελιτζανόπιτες
-. τσουκνιδόπιτες
-. μαραθόπιτες
-. σαρικόπιτες
-. πρασόπιτες
-. σπανακόπιτες
-. τραχανόπιτες.
Άλλη μια κατηγορία, που σε κάποιο από τα βιβλία της, μας τις έχει περιγράψει και η εύη βουτσινά είναι οι "στεγνόπιτες".
Εκείνα τα χρόνια σε πολύ ορεινά χωριά που τον χειμώνα σκεπάζονταν από χιόνι,για μεγάλα διαστήματα, συνήθιζαν να μαζεύουν τα χόρτα της άνοιξης και να τα στεγνώνουν στον αέρα.
Τα διατηρούν σε πάνινες "αρμυρωμένες" τσάντες, τσάντες που τις είχαν βουτήξει σε άρμη για να μην πηγαίνουν έντομα.
Τα λάχανα αυτά πριν τα χρησιμοποιήσουν τα μούλιαζαν στο νερό για να τα "συνεφέρουν" και έφτιαχναν τις λαχανόπιτες του χειμώνα.
Τα λάχανα αυτά πριν τα χρησιμοποιήσουν τα μούλιαζαν στο νερό για να τα "συνεφέρουν" και έφτιαχναν τις λαχανόπιτες του χειμώνα.
Είχανε όμως και τις γιορτινές πίτες,
-. κοτόπιτες και
-. γιορτινές κρεατόπιτες.
Πίτες πλούσιες με τα εκλεκτότερα υλικά που μπορούσε να είχε κάθε σπιτικό - τυρί μπόλικο, αλλά και μπόλικα αυγά, που τα μάζευαν μέρες από το κοτέτσι.
Και βασιλόπιτα, η πιο σπουδαία,
αυτή που σερβίριζαν την Πρωτοχρονιά, αλλά και
-. κοτόπιτες και
-. γιορτινές κρεατόπιτες.
Πίτες πλούσιες με τα εκλεκτότερα υλικά που μπορούσε να είχε κάθε σπιτικό - τυρί μπόλικο, αλλά και μπόλικα αυγά, που τα μάζευαν μέρες από το κοτέτσι.
Και βασιλόπιτα, η πιο σπουδαία,
αυτή που σερβίριζαν την Πρωτοχρονιά, αλλά και
-. γαλατόπιτες - οι πολυαγαπημένες των περισσότερων παιδιών και όχι μόνο!
-. μηλόπιτες
-. πορτοκαλόπιτες
-. φανουρόπιτες,
-. καρυδόπιτες
Και τώρα μία από τις "γυμνόπιτές" μου ή πιο εύκολη, αλλά πεντανόστιμη
Υλικά για ταψί 38 - 40 εκ.
1/2 κιλό αλεύρι για όλες τις χρήσεις
200gr ελαιόλαδο
500ml φρέσκο γάλα, πλήρες
200gr γιαούρτη σακούλας πρόβειο
400-500gr φέτα, θρυμματισμένη
5 αυγά, πολύ καλά χτυπημένα
αλάτι,
1/2 κιλό αλεύρι για όλες τις χρήσεις
200gr ελαιόλαδο
500ml φρέσκο γάλα, πλήρες
200gr γιαούρτη σακούλας πρόβειο
400-500gr φέτα, θρυμματισμένη
5 αυγά, πολύ καλά χτυπημένα
αλάτι,
πιπέρι
Και
Σε βαθύ μπολ ανακατεύω το αλεύρι με το αλάτι,
Και
Σε βαθύ μπολ ανακατεύω το αλεύρι με το αλάτι,
το πιπέρι,
τα αυγά,
το μισό λάδι,
το γάλα και τη γιαούρτη και
έχω ένα χυλό πηχτό, αν είναι σφιχτός, αραιώνω με λίγο νερό,
προσθέτω στον χυλό το τυρί μου
Προθερμαίνω το φούρνο στους 180°C,
προσθέτω στον χυλό το τυρί μου
Προθερμαίνω το φούρνο στους 180°C,
λαδώνω το ταψί και το βάζω στον φούρνο να κάψει καλά, και αυτό για να μην κολλήσει η πίτα μου και να ροδίσει ωραία από κάτω.
Αδειάζω το χυλό στο καυτό ταψί και περιχύνω με το υπόλοιπο λάδι.
Ψήνω την πίτα για περίπου 40-45 λεπτά ή μέχρι να ροδίσει.
Ψήνω την πίτα για περίπου 40-45 λεπτά ή μέχρι να ροδίσει.
Τη σερβίρω χλιαρή ή σε θερμοκρασία δωματίου.
*τσιτσανόπιτα είναι μια "γυμνή" πίτα που τη βρίσκουμε με το όνομα αυτό στη Βόρεια Εύβοια.
Και γιατί τσιτσανόπιτα;
Γιατί σε πολλές περιοχές της Βόρειας Εύβοιας "τσιτσάνικος" είναι ο γυμνός.
κείμενο και επιμέλεια κειμένου:thalia-botanologia.gr