To 90% της ενέργειας στον οργανισμό παράγεται στα μιτοχόνδρια. Αν έχετε λειτουργικά μιτοχόνδρια το σώμα έχει ενέργεια και μπορεί να αντιμετωπίσει σχεδόν οτιδήποτε.
Διαταραχές στη λειτουργία των μιτοχονδρίων οδηγούν σε:
- Διαβήτη
- Αυξημένο σωματικό βάρος
- Αυξημένο ρυθμό γήρανσης
- Εκφυλισμό του νευρικού συστήματος
- Καρδιαγγειακή νόσο
- Καρκίνο
Νοσήματα όπως ο καρκίνος, τα αυτοάνοσα, ο διαβήτης, η παχυσαρκία και τα καρδιαγγειακά νοσήματα συνδέονται με διαταραχές στη λειτουργία των μιτοχονδρίων[1][2][3].
Οι κύριοι παράγοντες που προκαλούν μιτοχονδριακή δυσλειτουργία είναι οι ακόλουθοι:
- Η έλλειψη μικροθρεπτικών συστατικών όπως βιταμίνες, μεταλλικά στοιχεία και αντιοξειδωτικά.
- Η χαμηλή σωματική δραστηριότητα.
- Η κατανάλωση κενών θερμίδων: υψηλά επεξεργασμένες τροφές με χαμηλή θρεπτική αξία
- Γενετική προδιάθεση
- Παραγωγή ελεύθερων ριζών που προκαλούν βλάβη στα κύτταρα (οξείδωση) με μεγαλύτερο ρυθμό από αυτόν που ο οργανισμός προλαβαίνει να διορθώσει (αντιοξειδωτικοί μηχανισμοί).
 |
| Η διαταραχή της παραγωγής ενέργειας στα μιτοχόνδρια είναι κεντρικός παράγοντας στην ανάπτυξη χρόνιων ασθενειών. Alexis Diaz-Vegas et al. Endocrine Reviews 2020. |
Μέχρι και λίγα χρόνια πριν η μιτοχονδριακή δυσλειτουργία δεν μπορούσε να μετρηθεί στην κλινική πράξη. Οι συστάσεις για τη βελτίωση της λειτουργίας των μιτοχονδρίων γινόταν εμπειρικά με τη χορήγηση κυρίως του συνενζύμου Q10. Το συγκεκριμένο συνένζυμο ωστόσο, είναι μόνο ένα από τα 30 και πάνω μικροθρεπτικά συστατικά που απαιτούνται για την βέλτιστη λειτουργία των μιτοχονδρίων.
Μέτρηση Μεταβολιτών στα Μιτοχόνδρια
Οι μεταβολομικές αναλύσεις ανιχνεύουν το επίπεδο δυσλειτουργίας των μιτοχονδρίων. Μετρούν τους μεταβολίτες, τα μικρά μόρια που συμμετέχουν στις χημικές αντιδράσεις που συμβαίνουν μέσα στα μιτοχόνδρια[4].
Η μέτρηση των μεταβολιτών επιτρέπει την ιατρική παρέμβαση και θεραπεία σε πραγματικό χρόνο.
 |
| Εικόνα 3: Μεταβολικά μονοπάτια και κύκλος παραγωγής ενέργειας. Τα θρεπτικά στοιχεία (Λίπη, Υδατάνθρακές, Πρωτεΐνες) μετατρέπονται σε ενέργεια ακολουθώντας μια προκαθορισμένη σειρά αντιδράσεων (μεταβολικό μονοπάτι). Σε κάθε βήμα, παράγονται μεταβολίτες (με μπλε χρώμα). Για να πραγματοποιηθούν αυτές οι μεταβολές είναι απαραίτητη η παρουσία μικροθρεπτικών συστατικών (με γκρι χρώμα), σε επαρκή ποσότητα. |
Μεταβολικές αναλύσεις παρέχουν στοιχεία για τη συμμετοχή των μιτοχονδρίων σε χρόνιες ασθένειες όπως:
Ρευματοειδής αρθρίτιδαΔιαβήτηςΜυασθένειαΣκλήρυνση κατά πλάκαςΝοσήματα του θυρεοειδούςΦλεγμονώδης νόσος του Εντέρου (Crohn και ελκώδης κολίτιδα)ΚαρκίνοςΨωρίασηΜεταβολικό σύνδρομοΔυσλιπιδαιμίαΔιαβήτηςΠαχυσαρκίαΛύκοςΣύνδρομο SjogrenΣκληροδερμία
Καθώς και πολλές άλλες χρόνιες ασθένειες που συνδέονται με μιτοχονδριακή δυσλειτουργία.
Κατά την τελευταία τριετία, έχουμε παρατηρήσει σημαντική αλλαγή σε δείκτες που συνδέονται με τη μιτοχονδριακή δυσλειτουργία.
Έχουν αυξηθεί σημαντικά οι δείκτες που ανιχνεύουν δυσκολία του οργανισμού να διορθώσει κυτταρικές βλάβες (αυξημένη οξείδωση).
Αυτό οφείλεται σε πολλαπλούς παράγοντες, όπως:
Στη μείωση της συνολικής φυσικής δραστηριότητας κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Η εργασία από το σπίτι και οι πολλές ώρες ακινησίας, δεν μπορούν να αντισταθμιστούν με μισή ώρα περπάτημα μια φορά την ημέρα.
Τη γενικά χαμηλότερη ποιότητα του αέρα σε κλειστούς χώρους, σε σχέση με τον αέρα του εξωτερικού περιβάλλοντος[5].
Την αύξηση του ψυχογενούς στρες κατά το τελευταίο διάστημα λόγω της πανδημίας και των αλλαγών που έχουν επέλθει στη ζωή μας.
Την αυξημένη κατανάλωση πρόχειρου φαγητού και αλκοόλ.
Την αυξημένη ανάγκη για αντιοξειδωτικά και τη συσσώρευση ελλείψεων λόγω των παραπάνω.
8 Τρόποι να Βελτιώσετε τη Λειτουργία των Μιτοχονδρίων Σας
1. Να εκτίθεστε στο ηλιακό φως όσο περισσότερο γίνεται.
Ακόμη και με τα ρούχα και το χειμώνα.
Η υπέρυθρη ακτινοβολία διαπερνά τα ρούχα και αυξάνει την παραγωγή μελατονίνης στα μιτοχόνδρια.
Η μελατονίνη υπάρχει στον οργανισμό στο νευρικό σύστημα και στα μιτοχόνδρια.
Στο νευρικό σύστημα βοηθάει στην έλευση του ύπνου.
Στα μιτοχόνδρια λειτουργεί ως αντιοξειδωτικό και αυξάνει τα επίπεδα ενέργειας.
2. Αποφύγετε επεξεργασμένες τροφές και τα τηγανητά.
Περιέχουν οξειδωμένα φυτικά έλαια, σπορέλαια, βαμβακέλαια, πολύ ζάχαρη και συντηρητικά που δηλητηριάζουν τα μιτοχόνδρια σας.
3. Να κοιμάστε επαρκώς 7-8 ώρες και να φροντίζεται να κάνετε επαρκή βαθύ ύπνο.
Ο βαθύς ύπνος είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία των μιτοχονδρίων.
Κατά τον ύπνο διορθώνονται τα μιτοχόνδρια, ρυθμίζεται το ορμονικό σύστημα, οι βιολογικοί ρυθμοί του οργανισμού και η λειτουργία του ανοσοποιητικού.
Το αλκοόλ και άλλες ψυχοτρόπες ουσίες μειώνουν το βαθύ ύπνο και μειώνουν την απόδοση των μιτοχονδρίων.
Το αλκοόλ για παράδειγμα διευκολύνει την έλευση του ύπνου.
Μειώνει όμως τη διάρκεια του βαθύ ύπνου και προκαλεί βλάβη στα μιτοχόνδρια.
Την επόμενη μέρα το σώμα για να λειτουργήσει αυξάνει την έκκριση κορτιζόλης και έτσι διαταράσσεται η λειτουργία του οργανισμού συνολικά.
4. Η φυσική άσκηση είναι από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους να βελτιώσετε τη λειτουργία των μιτοχονδρίων. Ιδανικά 2 φορές την εβδομάδα έντονη άσκηση και κάποιας μορφής ήπιας κίνησης τις υπόλοιπες μέρες, επιφέρει τα καλύτερα αποτελέσματα.
Η υπερβολική άσκηση -αυτό διαφέρει από άτομο σε άτομο ανάλογα με την ηλικία και τη φυσική κατάσταση λειτουργεί ως στρες για το σώμα και έχει αρνητικές επιπτώσεις.
5. Η περιοδική νηστεία αυξάνει το ρυθμό ανανέωσης και αναδόμησης των μιτοχονδρίων (biogenesis and remodelling).
Η συνεχής πρόσληψη τροφής απορυθμίζει τα μιτοχόνδρια και μειώνει την ικανότητα τους να εναλλάσσουν πηγή καυσίμου μεταξύ λίπους και σακχάρων.
Ιδανικά τα μιτοχόνδρια πρέπει να μπορούν να εναλλάσσουν πηγή καυσίμου.
Μετά από ένα γεύμα πρέπει να μπορούν να χρησιμοποιούν ευχερώς τη γλυκόζη ενώ το πρωί μετά από τη βραδινή νηστεία να μπορούν να χρησιμοποιήσουν το λίπος ως καύσιμο.
6. Να καταναλώνετε τροφές με υψηλή θρεπτική αξία και χαμηλό βαθμό επεξεργασίας, όπως το κόκκινο κρέας, τα θαλασσινά, τα φρούτα, το μέλι, οι ελιές, οι ξηροί καρποί που έχουν μουλιάσει, το λάδι ελιάς, τα κατσικίσια γαλακτοκομικά και οι τροφές που έχουν υποστεί ζύμωση (γιαούρτι, μηλόξυδο, ξυνολάχανο, ελιές σε άλμη, τυριά ωρίμανσης).
7. Να πίνετε αρκετό νερό και να καταναλώνεται φυσιολογικές ποσότητες αλατιού.
Τόσο το λίγο αλάτι όσο και το πολύ είναι πρόβλημα για τον οργανισμό.
Όλες οι χημικές αντιδράσεις στο σώμα μας γίνονται πάνω στο νερό.
Το νερό είναι ίσως η πιο ισχυρή αντιοξειδωτική ουσία που υπάρχει.
Για να μπορέσει όμως το σώμα να διαχειριστεί το νερό χρειάζεται αλάτι.
Εφόσον κάποιος προσλαμβάνει αρκετό νερό η περίσσια αλατιού αποβάλλεται με τα ούρα.
Το πρόβλημα με αλάτι και το νερό είναι να καταναλώνει κανείς πολύ αλάτι χωρίς να πίνει νερό ή να πίνει πολύ νερό χωρίς να προσλαμβάνει επαρκείς ποσότητες αλατιού.
8. Να είστε κοινωνικά δραστήριοι.
Η αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους μειώνει το στρες και βελτιώνει τη μιτοχονδριακή λειτουργία.
Ο εντοπισμός και η κάλυψη των αναγκών του οργανισμού στα μικροθρεπτικά συστατικά που απαιτούνται για την φυσιολογική λειτουργία των μιτοχονδρίων και την παραγωγή ενέργειας, βοηθάει σημαντικά στην αύξηση των επιπέδων ενέργειας, στη βελτίωση της πορείας στη πλειοψηφία των χρόνιων και αυτοάνοσων ασθενειών.
Η χρήση μεταβολομικών αναλύσεων για τον εντοπισμό των ελλείψεων και των αναγκών του οργανισμού σε μικροθρεπτικά συστατικά, είναι ένα σημαντικό εργαλείο που αυξάνει σημαντικά την αποτελεσματικότητα των ιατρικών παρεμβάσεων.
Το αποτέλεσμα των μετρήσεων συνδυάζει τη γενετική ποικιλομορφία ενός ατόμου, με τις ατομικές επιλογές διατροφής και τρόπου ζωής, που διαμορφώνουν την τρέχουσα κατάσταση της υγείας του.
Τα στοιχεία από τις χημικές αντιδράσεις που συμβαίνουν μέσα στα μιτοχόνδρια, σε συνδυασμό με τους υπόλοιπους δείκτες που αναλύονται μέσω των μεταβολομικών αναλύσεων, καθοδηγούν τη διαμόρφωση της αγωγής και της διατροφής του κάθε ασθενούς.
Στοχευμένες ιατρικές παρεμβάσεις οδηγούν σε βελτίωση των δεικτών υγείας και της πορείας προβλημάτων υγείας όπως τα αυτοάνοσα, ο διαβήτης, η λιπώδης διήθηση, η παχυσαρκία, το μεταβολικό σύνδρομο και χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα.