από πρόσφατη εξόρμησή μου - ο πανέμορφος νάρθηξ ή φερούλα

Η ελληνική μυθολογία μας λέει πως ο Προμηθέας έκλεψε την φωτιά από τους Θεούς και την μετέφερε στους ανθρώπους μέσα στους κούφιους βλαστούς του νάρθηκα.

Ο Τιτάνας Προμηθέας, αφού έκλεψε τη φωτιά από τους θεούς, την έκρυψε στο εσωτερικό τμήματος του βλαστού του νάρθηκα, για να τη μεταφέρει στους ανθρώπους.  

Τη σκηνή μας περιγράφει ο Ησίοδος στο έργο του "'Εργα και ημέραι"

Και πράγματι, αν κάποιος βάλει φωτιά στο εσωτερικό του βλαστού του νάρθηκα - που ονομάζεται εντεριώνη, η φωτιά αυτή σιγοκαίει, χωρίς να καίγεται το εξωτερικό του βλαστού.

Την ιδιότητα αυτή την γνώριζαν στην αρχαιότητα και την είχαν αξιοποιήσει για να φυλάνε και να ανάβουν φωτιές στις αρχαίες φρυκτωρίες, - η φρυκτωρία είναι ένα σύστημα οπτικής επικοινωνίας με φρυκτούς, δηλαδή φλεγόμενους πυρσούς ή δαυλούς, που χρησιμοποιήθηκε κυρίως στην αρχαιότητα για τη μετάδοση μηνύματος σε μακρινή απόσταση -  άλλωστε ένας από τους αγαπημένους βιότοπους του νάρθηκα είναι οι βραχώδεις κορυφές λόφων!!! 

Επίσης μέχρι τις μέρες μας, σε κάποια από τα νησιά μας, οι ψαράδες, με αυτόν τον τρόπο διατηρούν φωτιά μέσα στα σκάφη τους ώστε να την έχουν εύκαιρη. 

Και ήταν αφιερωμένος ο νάρθηκας στον Διόνυσο και τον χρησιμοποιούσαν στις τελετές επειδή ο κορμός του ήταν ελαφρύς για να φτιάξουν τους θυρσούς προσαρμόζοντας μια κουκουνάρα στην άκρη του   - θυρσός, ένα μακρό ευθύγραμμο ραβδί φτιαγμένο από κλαρί κάποιου φυτού, ίσως από μάραθο ή νάρθηκα, με φουντωτό άνθος στην κορυφή του. 
Και χρησιμοποιούσαν τους ξερούς βλαστούς του νάρθηκα/φερούλας ως μπαστούνια, διότι ήταν  ισχυροί και ανθεκτικοί, αλλά δεν μπορούσαν να βλάψουν κάποιον άνθρωπο, για αυτό και ο Διόνυσος είχε διατάξει όσοι πίνουν κρασί να έχουν μόνο μπαστούνια από νάρθηκα.
Και ήταν ευλύγιστος αλλά αντοχής ο νάρθηξ, για αυτό χρησιμοποιούσαν το μαλακό εσωτερικό του για να σταθεροποιούν κατάγματα των άκρων. 
Άνοιγαν τον βλαστό και με αυτόν περιέβαλλαν το άκρο που είχε υποστεί κάταγμα. 
Γι' αυτό το λόγο σήμερα το προστατευτικό των σπασμένων άκρων εκτός από "γύψος" λέγεται και "νάρθηκας"

Ο Ιπποκράτης το χρησιμοποιούσε το νάρθηκα για:  

την αιμορραγία μήτρας και μύτης  

την αντιμετώπιση των καταγμάτων

διάγνωση καταγμάτων κρανίου  

Πάλι λόγω της κατασκευής του βλαστού, χρησίμευε για τη δημιουργία μικρών ορθογώνιων κιβωτίων, όπου φυλάσσονταν μικροαντικείμενα και λέγονταν ναρθήκια. 

Σε ένα τέτοιο ναρθήκιο, λέγεται ότι ο Μέγας Αλέξανδρος φύλαγε την Ιλιάδα του.  

Μάλιστα ο νάρθηκας των ορθόδοξων ναών, εξαιτίας του ορθογώνιου σχήματός του, λέγεται ότι από αυτά τα κιβώτια, πήρε το όνομά του. 

Μια άλλη χρήση του ήταν να χρησιμεύει ως φιτίλι από τους ναυτικούς, οι οποίοι μπορούσαν να ανάβουν την πίπα τους ανεξαρτήτως των καιρικών συνθηκών.
Οι βλαστοί του χρησιμοποιούνται επίσης για την κατασκευή επίπλων

Γενικά οι νεαροί βλαστοί και οι ταξιανθίες του νάρθηκα τρώγονταν στην αρχαία Ρώμη και τρώγονται ακόμη και σήμερα στο Μαρόκο. 

Ωστόσο, οι μαγειρικές χρήσεις αυτού του είδους δεν είναι ασφαλείς και μπορεί να προκληθεί δηλητηρίαση

Στη Σαρδηνία έχουν εντοπιστεί δύο διαφορετικοί χημειότυποι του Ferula communis

-1. δηλητηριώδεις, ειδικά για ζώα όπως πρόβατα, 

κατσίκες, 

βοοειδή και άλογα και 

-2. μη δηλητηριώδεις.

Διαφέρουν τόσο ως προς τη διάταξη των δευτερογενών μεταβολιτών όσο και ως προς την ενζυματική σύνθεση

Η ρητίνη του υποείδους Ferula communis subsp. brevifolia ονομάζεται αμμωνιακό κόμμι του Μαρόκου

Η φαινολική ένωση ferulic acid πήρε το όνομά της από τον γιγαντιαίο μάραθο, από τον οποίο μπορεί να απομονωθεί.

φωτογραφίες, κείμενο και επιμέλεια κειμένου:ntina/thalia - botanologia.gr