Χάπια από βότανα 2000 ετών

Ένα πλοίο ελληνικό από ξύλο καρυδιάς,

πεύκου και βελανιδιάς ναυάγησε το 130 π.Χ ανοιχτά της Τοσκάνης, σε μια από τις πιο όμορφες παραλίες της.

Οι αρχαιολόγοι του έδωσαν το όνομα της παραλίας και από τότε είναι γνωστό ως το "Relitto del Pozzino" 
Μετέφερε γυαλικά και γυάλινα κύπελλα από τη Συρία,

κεραμικά βάζα/αμφορείς για κρασί από τη Ρόδο, 

κεραμικά πιθανώς από την Αθήνα και την Πέργαμο, 

μια στάμνα σε κυπριακό στυλ,

λυχνάρια από τη Μικρά Ασία, αλλά το πιο ενδιαφέρον μέρος του φορτίου ήταν τα φάρμακα.

Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν το ναυάγιο το 1989!

Αλλά μόλις τώρα εν έτη 2010 κατέστη δυνατό να ανακοινωθεί η μελέτη των φαρμακευτικών σκευασμάτων που αυτό περιείχε και που τα περισσότερα δεν είχαν καθόλου μουσκέψει από το νερό!

"Δεν ήταν εύκολο έργο. 

Το ναυάγιο ήταν καλυμμένο από θαλάσσια φυτά και τις ρίζες τους. 

Αυτό καθιστούσε δύσκολη την ανασκαφή του. 

Όμως οι προσπάθειές μας απέδωσαν, αφού ανακαλύψαμε ένα μοναδικό, ετερογενές φορτίο", δήλωσε στο Discovery ο υποβρύχιος αρχαιολόγος Enrico Ciabatti.

Έτσι οι αμερικανοί αρχαιοβοτανολόγοι μπόρεσαν για πρώτη φορά να μελετήσουν και να αναλύσουν το περιεχόμενο χαπιών που έφτιαχναν οι γιατροί στην αρχαία Ελλάδα!
Οι αναλύσεις DNA έδειξαν ότι κάθε χάπι ήταν ένα μίγμα από τουλάχιστον δέκα διαφορετικά εκχυλίσματα φυτών, όπως ο ιβίσκος και το σέλινο!
"Για πρώτη φορά έχουμε φυσικά στοιχεία όσων περιέχονται στα γραπτά των αρχαίων Ελλήνων γιατρών Διοσκουρίδη και Γαληνού", δήλωσε ο Alain Touwaide του Εθνικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του  Smithsonian Institution στην Ουάσιγκτον, σύμφωνα με το New Scientist.
Η ανάλυση του DNA έγινε από τον γενετιστή Robert Fleischer του Εθνικού Ζωολογικού Πάρκου του Smithsonian, ο οποίος συνέκρινε τις γενετικές αλληλουχίες που βρήκε σε δύο χάπια, με τη γενετική βάση φυτών GenBank που έχουν τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ.
Με τον τρόπο αυτό, μπόρεσε να εντοπίσει μέσα στα χάπια ίχνη από καρότο, ραπανάκι, σέλινο, άγριο κρεμμύδι, βαλανίδια, λάχανο, ήμερο τριφύλλι (αλφάλφα), αχιλλεία κ.α.

Μέσα στο κιτ, οι αρχαιολόγοι βρήκαν ένα κύπελλο αιμορραγίας, ένα χειρουργικό άγκιστρο και ένα γουδί. 
Ανακάλυψαν επίσης 136 φιαλίδια φαρμάκων από πυξάρι και πολλά τσίγκινα δοχεία που έφεραν κυκλικά, επίπεδα πράσινα δισκία, το καθένα πλάτος περίπου τριών εκατοστών και πάχος μισού εκατοστού. 
Επειδή ήταν σφραγισμένα, τα χάπια ήταν εντελώς στεγνά, παρόλο που κείτονταν στον πυθμένα της θάλασσας για χιλιετίες.

Ακόμα εντόπισε ιβίσκο, που πιθανώς είχε εισαχθεί από την Ανατολική Ασία, την Ινδία ή την Αιθιοπία.
Σύμφωνα με τον Φλάισερ, τα περισσότερα από τα παραπάνω φυτά χρησιμοποιούνταν από τους αρχαίους για να θεραπεύουν τους αρρώστους.
Η αχίλλεια π.χ. σταματούσε την αιμορραγία κάποιου τραύματος.
Ο Πεδάνιος Διοσκουρίδης, ιατρός και βοτανολόγος/πρόδρομος των φαρμακοποιών, κατά τον 1ο αιώνα μ.Χ., περιέγραφε στα κείμενά του το καρότο ως πανάκεια για πολλά προβλήματα υγείας, θεωρώντας, για παράδειγμα, ότι αν κάποιος το έχει φάει προκαταβολικά, δεν τον βλάπτουν τα ερπετά, ενώ παράλληλα βοηθά στη σύλληψη παιδιού!
Η ανάλυση των αρχαίων παρασκευασμάτων-χαπιών, εκτός από τις νέες πληροφορίες, έχει δημιουργήσει και νέα μυστήρια για τους αρχαιοβοτανολόγους.
Η μελέτη του DNA δείχνει ότι τα χάπια πιθανότατα περιείχαν και ηλίανθους, ένα φυτό που οι επιστήμονες ως τώρα πίστευαν ότι δεν υπήρχε στον "παλαιό κόσμο", πριν οι Ευρωπαίοι το ανακαλύψουν στην Αμερική.
Αν το εύρημα επιβεβαιωθεί, οι βοτανολόγοι θα πρέπει να αναθεωρήσουν την παραδοσιακή ιστορία του φυτού και την παγκόσμια διασπορά του, όπως δήλωσε ο Alain Touwaide , αν και παραμένει ακόμα η πιθανότητα, η παρουσία ηλίανθου στα αρχαία χάπια να προέρχεται από πρόσφατη γενετική "μόλυνση"
Τα βότανα και τα φάρμακα που περιγράφουν στα κείμενά τους ο Γαληνός και ο Διοσκουρίδης, έχουν συχνά χλευαστεί 
Τώρα, οι αρχαιοβοτανολόγοι σκοπεύουν να λύσουν την επιστημονική διαμάχη γύρω από την θεραπευτική αξία των αρχαίων παρασκευασμάτων, μελετώντας κατά πόσο τα φυτικά εκχυλίσματα που βρέθηκαν στα χάπια, μπορούν να θεραπεύσουν ασθένειες.
Ο Alain Touwaide  θέλει να βρει τις ακριβείς μετρήσεις που έκαναν οι αρχαίοι Έλληνες γιατροί για να παρασκευάσουν τα χάπια τους.
"Ποιος ξέρει, αυτά τα αρχαία φάρμακα μπορεί να ανοίξουν νέους δρόμους στη φαρμακολογική έρευνα", σημείωσε.
Οι αναλύσεις της αμερικανικής ερευνητικής ομάδας παρουσιάστηκαν στο 4ο Διεθνές Συμπόσιο Βιομοριακής Αρχαιολογίας, που έγινε αυτή την εβδομάδα στην Κοπεγχάγη της Δανίας.....

Και κει αποφάνθηκαν πως τα αρχαία  φαρμακεία πρέπει να έμοιαζαν πολύ με λαχανόκηπους. 

Η ανάλυση DNA υποδηλώνει ότι τα χάπια περιελάμβαναν κρεμμύδια, 

καρότα και άλλα λαχανικά κήπου.

Τα ιατρικά κείμενα που γράφτηκαν από τον Διοσκουρίδη,

τον Πλίνιο τον πρεσβύτερο,

τον Γαληνό και άλλους, περιγράφουν λεπτομερώς τα φυτικά φάρμακα που χρησιμοποιούσαν οι Ρωμαίοι και οι Έλληνες, αλλά δεν είναι πολλά γνωστά για το περιεχόμενο μεμονωμένων δισκίων, λέει ο Robert Fleischer, γενετιστής στο Smithsonian Conservation Biology Institute στην Ουάσιγκτον.

Το ξύλινο ιατρικό μπαούλο ήταν γεμάτο με καλά διατηρημένα δισκία γεμάτα με κάτι που έμοιαζε με αλεσμένα φυτά και λαχανικά.

Για να μάθει από τι κατασκευάζονταν τα φάρμακα, ο Fleischer εξήγαγε DNA από δύο από τα δισκία και καθόρισε την αλληλουχία του DNA από τους χλωροπλάστες. Μεταξύ των συστατικών ήταν λαχανικά όπως κρεμμύδια, 

καρότα, 

μαϊντανός και λάχανο, καθώς και μηδική, 

κράταιγο, 

ιβίσκο και κάστανο – όλα γνωστά στη Μεσόγειο εκείνη την εποχή, διαθέσιμα σε όλους. 

Κείμενο και επιμέλεια κειμένου:thalia-botanologia.gr

photo

http://blogs.nature.com/news/2010/09/roman_pills.html

https://novoscriptorium.com/2019/07/20/2000-year-old-pills-found-at-an-ancient-shipwreck/

https://www.nbcnews.com/id/wbna39177031